Pracownia Działań Przestrzennych
Studio of Spatial Activities

"A zwłaszcza rozumiejcie chwilę obecną: teraz nadeszła dla was godzina powstania ze snu”

Obecnie poszukuje się metody, która umożliwiłaby całkowite zredukowanie potrzeby snu u ludzi. Co warte podkreślenia nie chodzi tu  jedynie o wypracowanie zdolności  długotrwałego czuwania. Takie rozwiązanie nie zaspokoiłoby potrzeb wiecznie aktywnego świata, funkcjonującego nieprzerwanie 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Dzisiaj nacisk położony jest przede wszystkim na aktywność jednostki. Pozostawanie bez snu musi wiązać się z zachowaniem wszelkich funkcji poznawczych i psychicznych, a co za tym idzie przekładać się na produktywność i wydajność. W istocie chodzi więc o stworzenie człowieka wykazującego się zdolnościami ponadludzkimi, człowieka odpornego na zmęczenie, zakonserwowanego na upływ czasu. 

Omówione problemy i zjawiska stały się impulsem dla wizualnej ilustracji problemu zawłaszczania naszego czasu przez kapitalistyczno-konsumpsynją machinę, w której nieprzerwanie aktywny mechanizm wprzęgnięto dzisiaj ludzkość. Wedle obserwacji J. Crary’ego mamy dziś do czynienia ze stopniową redukcją czasu poświęcanego na sen. Na początku XX wieku ludzie spali średnio 10 godzin na dobę, pokolenie temu było to 8 godzin, a dziś raptem 6,5. Inny zdaje się również być cel wypoczynku. Dziś przyczynić ma się on głównie do zwiększenia produktywności. Można zastanowić się zatem czy to właśnie sen nie stanowi dzisiaj ostatniej z naturalnych przeszkód pojawiającej się na „drodze do pełnej realizacji systemu 24/7”?

Zaprezentowana praca dyplomowa składa się z 4 projekcji video. Jako egzemplifikację podjętej tu problematyki postanowiłam wykorzystać wizerunek pszczół – powszechnie znany symbol pracy. Video ukazujące pszczoły podczas codziennego rytuału pracy na plastrze miodu zostało zwielokrotnione i zapętlone, aby podkreślić nieprzerwaną aktywność, absurdalną monotonię i ciągłość pracy. Elementem integrującym poszczególne nagrania jest dźwięk rejestrujący odgłosy pracującego roju. Widok pszczoły toczącej walkę na granicy życia i śmierci każe skupić się na jednostce. Jej walka wyrażona ostatnimi mimowolnymi odruchami życia stanowi symboliczne epitafium. 

Podnosząc problem zawłaszczania naszego czasu odnoszę się jednocześnie do problemu negatywnego wpływu wywieranego na naturę przez współczesny, nastawiony na zysk i konsumpcję świat sprowadzający miododajną pszczołę do roli  „robotnika”, od którego oczekuje się przede wszystkim wydajnego działania. Dopełnienie głównego przekazu stanowi zarejestrowane w okresie wczesnej jesieni video ukazujące kwiat nawłoci kanadyjskiej. Ta niezwykle inwazyjna roślina, kwitnąca późnym latem i wczesną jesienią została sprowadzona do Europy w XVII wieku. Dzięki późnemu okresowi kwitnienia jest ona wykorzystywana przez pszczelarzy w celu sztucznego wydłużania okresu zapylania. 

W mojej pracy wizerunkompszczół towarzyszy video ukazujące następujące po sobie fazy ziewania. Ziewanie jako stan pomiędzy snem a jawą – faza zawieszenia pomiędzy tym co było a tym co będzie jest naturalnym odruchem występującym u ludzi zarówno przed snem jak i w trakcie wybudzania się. Walka pomiędzy snem a jawą, toczy się na naszych oczach każdego dnia…

 1) Źródło: Rz 13, 11a